Een groot deel orthopedisch chirurgen heeft last van lichamelijke en/of psychische klachten als gevolg van hun werk. In een onderzoek van de Universiteit van Miami klaagden de getroffenen vooral over problemen met het bewegingsapparaat, maar ook spataderen, gehoorverlies en burn-out zijn hun deel. De cijfers laten zien hoe weinig orthopedisch chirurgen aandacht besteden aan hun eigen gezondheid.

Werken in de orthopedische chirurgie is een botte baan. Wie bij zijn dagelijks werk voortdurend zware en onhandelbare hamers, boren, frezen en zagen hanteert, vaak in uiterst niet-ergonomische houdingen, loopt een groot risico op overeenkomstige schade. Dr. Ramakanth R. Yakkanti van de Universiteit van Miami en zijn team onderzochten hoe hoog dit risico is en welke fysieke en psychische spanningen daarmee gepaard gaan. Daartoe kregen alle leden van de American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS) een elektronische vragenlijst. In totaal werden zo alle 23.270 praktijkvoerende leden in de VS gecontacteerd. 

Niet minder dan 1.645 geheel of gedeeltelijk beantwoorde enquêtes stroomden binnen. De responsratio bedroeg 7%.

Van carpaal tunnel syndroom tot tenniselleboog
Werkgerelateerde letsels aan het bewegingsapparaat werden gemeld in 2.702 gevallen (meerdere antwoorden mogelijk). Het meest kwamen  problemen voor aan de handen en de polsen (ongeveer 40%), gevolgd door de onderrug (36%), nek (30%) en schouders (18%). 10% van de meldingen betrof klachten in de bovenrug, 9% in de elleboog. Maar liefst 18% van de letsels aan het bewegingsapparaat moest chirurgisch worden behandeld.

Ongeveer 30% van de respondenten had last van spataderen. Van hen zei slechts ongeveer één op de drie regelmatig steunkousen te dragen. Maar liefst 13% moest zijn toevlucht zoeken tot drastischere maatregelen (chirurgisch of niet-operatief).

Verwondingen vaak niet gemeld
Bijna alle deelnemers aan de enquête hadden in de loop van hun beroepsleven hun vinger al eens verwond, bijvoorbeeld door naalden, puntige instrumenten, Kirschner-draden of een scherp botfragment. Vooral letsels veroorzaakt door botten werden slechts in een derde van de gevallen gemeld. Een preventieve behandeling als bescherming tegen infecties was er zelfs slechts in 3% van deze gevallen bij te pas gekomen.

Het vaak hoge geluidsniveau in de operatiekamer, veroorzaakt door krachtige apparatuur zoals freesmachines, zagen of afzuigapparaten, had blijkbaar ook gevolgen: een derde gaf aan sinds het begin van zijn werk door lawaai veroorzaakte gehoorschade te hebben ontwikkeld, en bij 16% was dergelijke schade vastgesteld. De mate waarin leeftijdsgebonden slechthorendheid hier een rol speelde, kon echter niet worden vastgesteld. In ieder geval was de prevalentie het hoogst bij deelnemers die al meer dan 25 jaar in de praktijk stonden.

Tweederde met burn-out

Een van de vaak gemelde klachten was psychische stress: 65% van de respondenten had al een burn-out gehad, onder hen aanzienlijk meer vrouwen dan mannen. Volgens de vragenlijst had echter slechts 17% van de 1.045 betrokkenen vrij genomen wegens burn-out - hoewel in de helft van de gevallen, volgens hun eigen verklaringen, hun sociaal leven en in elk derde geval hun beroepsprestaties eronder hadden geleden. Ook hier had slechts een minderheid, namelijk 10% van de getroffenen, professionele hulp gezocht.

Alarmerend hoog percentage kanker
Ten slotte was het percentage kanker in de beroepsgroep alarmerend hoog. Met 17% was het aandeel van degenen die een carcinoom hadden ontwikkeld nadat zij in de orthopedie waren gaan werken, aanzienlijk hoger dan bij de algemene bevolking. Volgens Yakkanti en collega's kan dit verband houden met het feit dat minder dan tweederde regelmatig loodbescherming droeg tijdens aan straling blootgestelde procedures. Bijna 5% gaf zelfs aan zichzelf nooit te beschermen.

De onderzoekers hopen dat hun werk het bewustzijn van beroepsrisico's - zowel fysiek als psychologisch - zal vergroten en vooral de getroffenen zelf zal stimuleren om meer aandacht aan hun eigen gezondheid te besteden.

Preventie
Om chronische pijn en schade aan het bewegingsapparaat te voorkomen, kunnen zelfs kleine ergonomische veranderingen rond de operatietafel nuttig zijn. Doel: een neutrale lichaamshouding aannemen, indien mogelijk gedurende de gehele operatie. Velen van de betrokkenen hadden kennelijk carpaal tunnel syndroom ontwikkeld; dat was mogelijk het gevolg van het voortdurend vasthouden van chirurgische instrumenten. Het veel voorkomende Epicondylitis humeri lateralis ('tenniselleboog') wordt door de auteurs onder meer toegeschreven aan monitorbediening met één arm in een ongemakkelijke positie. Studies hebben aangetoond dat dergelijke symptomen aanzienlijk verminderen door gerichte ergonomische training.

Het team wijst ook op hulpmiddelen zoals werkplekmatten ("antivermoeidheidsmatten") of schoenen die speciaal zijn ontworpen voor langdurig staan. Die kunnen chronische schade aan enkels en voeten voorkomen. Zoals de vragenlijst aantoonde, lopen chirurgen met dergelijke problemen het meeste kans om vervroegd met pensioen te gaan.

Wat burn-out betreft, benadrukken Yakkanti en zijn team het belang van stressbeheersingsprogramma's en geestelijke gezondheidszorg. Dat is ook in het belang van de patiënten, want: "Het is aangetoond dat burn-out bijdraagt tot een verminderde kwaliteit van de patiëntenzorg."

Bedoeling is om een extra studie te starten die zich toespitst op zelfzorg van orthopedisch chirurgen zodat meer inzicht groeit in het effect op werkgerelateerde verwondingen en tekort aan werkkrachten.